Granaty są zwykle kojarzone z intensywnym, burgundowym kolorem czerwonym, mogą jednak posiadać także barwę zieloną, pomarańczową, różową, ciemnoniebieską, fioletową, brązową, czy prawie białą.
Czerwone granaty posiadają bardzo długą historię. Często wykorzystywano je do zdobienia biżuterii na przestrzeni wieków w wielu kulturach, przede wszystkim dlatego, że są wyjątkowo często spotykane i wydobywa się je na całym świecie. Jednak powszechność ta nie dotyczy wszystkich rodzajów granatów. Na przykład zielone tsaworyty, będące odmianą andradytów, są wyjątkowo rzadkie, ponieważ ich powstawaniu muszą towarzyszyć specyficzne warunki chemiczne i fizyczne.
Miejscem, w którym wydobywa się najwięcej tsaworytów jest Narodowy Park Tsavo w Kenii. Równie rzadkim zielonym granatem co tsaworyt jest demantoid, bardzo popularny wśród jubilerów czasów Carskiej Rosji. Sam Faberge, słynny nadworny jubiler carskiej rodziny, stworzył wiele egzemplarzy pięknej biżuterii z wykorzystaniem demantoidów.
Współczesny pierścionek Faberge ozdobiony centralnie zielonym granatem demantoidem
Granaty to kamienie zaliczane do grupy ozdobnych, ze względu na ich twardość na poziomie 6,5-7,5 na skali Mosha. Są minerałami z grupy krzemianów, posiadają tę samą strukturę krystaliczną, ale ich skład chemiczny różni się między sobą w przypadku odmian, co ma wpływ na kolor kamienia. Wiele granatów posiada niejednorodny skład chemiczny, będąc mieszanką dwóch podstawowych typów. Ze względu na skład chemiczny i idącą za tym barwę, granaty dzielimy na sześć podstawowych grup: piropy, almandyny, spessartyny, grossulary, andradyty i uwarowity.
-
Piropy – ich nazwa pochodzi od greckiego słowa piropos, co oznacza „podobny do ognia”, z racji ciemnoczerwonej, burgundowej, czasem prawie czarnej barwy tych kamieni. Mogą posiadać także kolor fioletowy, czy nawet niebieski.
Niebieskie piropy
-
Almandyny – ich nazwa pochodzi od słowa Alabanda – dawnej nazwy miejscowości położonej w Azji Mniejszej, gdzie szlifowano najpiękniejsze okazy tych kamieni. Posiadają najczęściej czerwoną barwę, nie tak nasyconą jak piropy, dodatkowo wpadającą w pomarańczowe i brązowe tony. Almandyny tworzą razem z piropami kryształy mieszane, zwane rodolitami o czerwono-różowej barwie. Almandyny mogą też wykazywać zjawisko asteryzmu.
Bransoleta z granatami-almandynami i piropami, przedmiot dostępny na stronie bizubazaar.pl
Oszlifowany kryształ rodolitu
Almandyn wykazujący asteryzm
-
Spessartyny – nazwa tych kamieni pochodzi od miasta Spessart w Bawarii w Niemczech, gdzie minerał ten odkryto po raz pierwszy. Spessartyny posiadają najczęściej pomarańczową barwę z tonami brązu bądź jasnej czerwieni. Tworzy czasami mieszane kryształy z piropem, zwane umbalitami, które posiadają różowo-fioletową barwę.
Oszlifowany kryształ spessartynu
Oszlifowany kryształ umbalitu
-
Grossulary – nazwa tych granatów pochodzi od botanicznej nazwy agrestu – ribes grossularia, gdyż barwą i kształtem przypomina owoc tej rośliny. Grossulary mogą być bezbarwne (leukogranaty), białe, żółte, a czasem nawet pomarańczowe, różowe bądź czerwone, lecz najczęściej spotykane są w całej gamie zielonego koloru, od jasnych tonów do ciemnych. Wśród ciekawych i pożądanych odmian grossularów wyróżniamy hessonity (zwane granatami cynamonowymi) i wspomniane wcześniej w tekście tsaworyty.
Oszlifowany kryształ grossularu
Hessonity zwane grantami cynamonowymi
-
Andradyty – nazwa tych kamieni pochodzi od nazwiska portugalskiego mineraloga D. d’Andrade, który po raz pierwszy opisał ten kamień. Okaz o wartości jubilerskiej został znaleziony po raz pierwszy w 1978 r. Mogą posiadać barwę zieloną, żółtą, pomarańczową, brązową, często też szarą i czarną, a bardzo rzadko białą. Wśród andradytów wyróżniamy zielone cenione w jubilerstwie demantoidy.
Oszlifowany kryształ andradytu
Kryształy uwarowitu
-
Uwarowity – granaty te nazwano na cześć hr. Siergieja Uwarowa, rosyjskiego prezydenta Akademii Petersburskiej i ministra oświaty. Granaty o nasyconej ciemnozielonej barwie, rzadko jednak są używane w jubilerstwie, ponieważ zwykle ich kryształy są tak niewielkie, że nie nadają się do obróbki.
Rodzaje i kolory granatów
Dla każdego gemmologa ogromnym wyzwaniem jest dopasowanie badanego granatu do jednej z sześciu podstawowych grup, ze względu na szeroki wachlarz kolorystyczny każdej z nich.
Niektóre kamienie posiadają charakterystyczne dla siebie inkluzje, a w przypadku granatów, w zielonych demantoidach występują jedyne w swoim rodzaju wtrącenia. Na podstawie ich ilości i wielkości szacowana jest wartość kamienia. Wtrącenia te nazywa się „końskim ogonem” ponieważ wyglądem bardzo go przypominają.
W granatach, szczególnie demantoidach bardzo istotny jest dobry szlif, tylko idealne proporcje cięcia będą w stanie wydobyć blask tego zielonego kamienia, który posiada bardzo duży potencjał, a wprawna ręka szlifierza jest w stanie wydobyć z niego bardzo wysoki blask.
Czystość granatów zależy od tego, do jakiej grupy należy kamień. W tym przypadku królują granaty czerwone, ponieważ zwykle nie posiadają inkluzji, które są widoczne gołym okiem.
Niektóre granaty mogą także wykazywać zjawisko zmiany barwy w zależności od rodzaju światła, które na nie pada (a dokładnie długości fali). Zjawisko to podobne jest do występującego w rzadkich kamieniach szlachetnych – aleksandrytach.
Nazwa „granat” pochodzi od łacińskiego słowa granatus, które oznacza ziarno owocu granatu. Granat jest talizmanem patronującym wszystkim urodzonym w styczniu. Stanowi także kamień przypisany drugiej rocznicy ślubu.
Autorka tekstu: Weronika Tokarczyk
Źródła: gia.edu, africagems.com
Zdjęcia: romanovrussia.com, luxluxlux.pl, pricescope.com, Galeria BiżuBazaar, gemselect.com, gemologyonline.com, mardonjewelers.com, oneworldgemstone.com, abazias.com, edelsteine.at, litnon.com, commons.wikimedia.com, ghmoore.com
